Polska Kokarda Narodowa

Czytelnia, Historia

Tadeusz Jeziorowski – członek Komisji Heraldycznej

W symbolice międzynarodowej najważniejszym znakiem identyfikującym państwo w gronie innych jest herb państwowy. Herb to znak utworzony z godła umieszczonego w polu tarczy herbowej.
Herbem Rzeczypospolitej Polskiej, mającym nazwę własną – Orzeł Biały, jest od przeszło 700 lat widniejący w polu czerwonym wizerunek ukoronowanego białego Orła ze złotym dziobem i szponami. Taką samą rolę jak herb, pełni u nas godło, czyli Orzeł z herbu Rzeczypospolitej, przedstawiony sam, bez tarczy. Znakiem równorzędnym, a dziś w symbolice międzynarodowej nawet dominującym, jest flaga państwowa – określony zestaw barw wywiedzionych zwykle z herbu państwowego.

Barwami naszego państwa są biel i czerwień.

Ta ostatnia winna odpowiadać barwie cynobru, co sprecyzowano dopiero w 1927 r. Jako barwa narodowa dawniej często występowała czerwień ciemniejsza – pąs, karmazyn i zbliżony do tego koloru amarant, co jeszcze dziś jest błędnie uważane za właściwy odcień polskiej czerwieni. W poziomym układzie, w jakim nasze barwy występują przede wszystkim na fladze państwowej, biel u góry odpowiada bieli Orła, a czerwień u dołu – czerwieni pola herbowego (tarczy). Ustanowioną w 1919 r. polską flagę państwową wykonuje się zawsze z dwóch równych pasów.
Barwy mogą być prezentowane także na innych znakach narodowych, np. na chorągiewkach. Wówczas, w części swobodnej (po przeciwnej od drzewca), może być trójkątne wcięcie na wzór dawnych proporczyków z lanc ułańskich spopularyzowanych sukcesami jazdy polskiej w dobie wojen napoleońskich. Z kolei naramienne opaski Armii Krajowej czy członków „Solidarności”z 1980 r. były tylko zestawem barw jak na fladze. O wiele starszym układem polskiej bieli i czerwieni jest upinana z nich w koło kokarda.

Kokarda, której nazwa wywodzi się z języka francuskiego, pierwotnie była noszoną na nakryciu głowy ozdobą z pęku wstążek, co Francuzi nazwali cocarde. W XVIII w. ułożona z białych wstążek już w koło, stała się na kapeluszach mundurowych znakiem przynależności państwowej. Przyjęła się w innych państwach i stąd w różnych językach jej nazwa brzmi podobnie: w języku włoskim coccarda, niemieckim Kokarde, angielskim cockade. Tak, jak u nas, także u Węgrów jest to kokárda, tylko Szwedzi piszą kokard.

Rzeczypospolitej kokarda pierwotnie też była biała, symbolizując królewską zwierzchność władzy nad wojskiem. Pod koniec XVIII w. i w latach Księstwa Warszawskiego noszona na czapkach bywała już biało-czerwona, ale w Królestwie Polskim stała się ponownie białą. Biało-czerwona kokarda narodowa sankcję ustawową otrzymała dopiero w Powstaniu Listopadowym. Sejm 7 lutego 1831 r. wprowadził kokardę dwubarwną, odwołując się do przyjętego powstańczego herbu Królestwa Polskiego, przedstawiającego w ukoronowanej tarczy dwudzielnej w słup, tj. podzielonej pionowo, w czerwonych polach białego Orła i białą Pogoń Litewską. Herb ten odzwierciedlał dwoma godłami obie części dawnej Rzeczypospolitej. Był to pierwszy przepis ustalający nasze biało-czerwone barwy narodowe, towarzyszące nam nieodmiennie do dziś.
Biało-czerwone kokardy noszono w kolejnych powstaniach narodowych. W 1919 r. stały się na krótko oficjalnym znakiem powstańczego wojska w Wielkopolsce, a w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. znaczyły żołnierzy-ochotników oraz wspomagających wojsko duszpasterzy, tzw. kapelanów lotnych.

W 2008 r. przywrócenia kokardy narodowej (które zostało zainicjowane już w 2006 r. w Poznaniu), podjął się śp. Lech Kaczyński Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Od tej pory biało-czerwone kokardy zdobią uczestników świąt narodowych – 11 Listopada i 3 Maja.

Zgodnie z zasadami podkreślającymi nadrzędność godła herbowego, a nie pola tarczy, na którym godło występuje, kokardę polską upina się bielą w środku. Tylko jeżeli kokarda ma być tłem dla przypinanego na nią dodatkowo Orła, biel jest na zewnątrz, a czerwień wypełnia środek.

 

Biało-czerwone kokardy to znak narodowej tożsamości, stąd zawsze nosimy je na sercu.
Kokarda narodowa to nie kotylion!


 

ZARZĄDZENIE Nr 5/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie sposobu i okoliczności stosowania symboli Rzeczypospolitej Polskiej w jednostkach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

ROZDZIAŁ IV
Barwy Rzeczypospolitej Polskiej
§ 22.
1. Barw biało-czerwonych można używać w jednostkach:
1) namalowanych na sprzęcie wojskowym;
2) w formie wstęgi podczas uroczystości z okazji odsłonięcia w szczególności tablicy pamiątkowej, pomnika, obelisku oraz otwarcia obiektu lub przekazania sprzętu;
3) w formie szarfy do dekoracji urny z prochami podczas pogrzebów;
4) w formie kokard narodowych używanych podczas uroczystości;
5) jako element dekoracji podczas uroczystości oraz w salach tradycji;
6) na drukach i wydawnictwach wojskowych.
2. Udrapowane tkaniny w barwach biało-czerwonych muszą mieć biały pas u góry, a zawieszone pionowo biały pas z lewej strony, patrząc z przodu.
3. Kokardy narodowe w barwach biało-czerwonych:
1) mogą być używane w szczególności z okazji: Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, Święta Narodowego Trzeciego Maja, Święta Wojska Polskiego i Narodowego Święta Niepodległości;
2) wpinane są z lewej strony w klapę munduru lub ubioru cywilnego;
3) składają się z dwóch okręgów: białego centralnego oraz okalającego go czerwonego, o średnicy 40 do 60 mm, przy czym promień okręgu białego powinien stanowić ½ promienia kokardy.

Galeria

Polecane artykuły

Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej

Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej

Z okazji 100-nej rocznicy śmierci Jadwigi Zamoyskiej oraz z inspiracji Fundacji Zakłady Kórnickie, Sejm RP uhonorował ją tytułem Patronki Roku 2023. Z tej okazji powstał film dokumentalny „Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej” opowiadający historię jej życia oraz wspominający Cepculki – uczennice Szkoły Domowej Pracy Kobiet, którą stworzyła Zamoyska

czytaj dalej
Dzieci morza i wiatru

Dzieci morza i wiatru

Film dokumentalny opowiadający o najlepszych stadninach i ludziach hodujących konie kiedyś i współcześnie oraz o tym, jak pracować ze zwierzęciem, aby rozumiał jeźdźca i był jego przyjacielem.

czytaj dalej
Biała Dama z Kórnika

Biała Dama z Kórnika

Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka – wybitna przedstawicielka rodu Działyńskich, władającego Zamkiem w Kórniku, która w czasach ogólnego upadku gospodarczego Polski doprowadziła majątek kórnicki do rozkwitu.

czytaj dalej
Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie

Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie

Listopad i grudzień 1918 roku w Poznaniu i w Wielkopolsce to czas szczególny. Z jednej strony – to czas oczekiwania na decyzje polityczne, które miały zapaść na odległych salonach międzynarodowych. Z drugiej – czas gorączkowych przygotowań do odzyskania wolności we własny sposób. Nikt nie spodziewał się, że właśnie 27 grudnia 1918 roku sprawy przybiorą taki obrót.

czytaj dalej
Tytus hr Działyński

Tytus hr Działyński

Film prezentujący biografię jednego z najszlachetniejszych arystokratów Wielkopolski. Stworzył on specyficzny skarbiec kultury, który przetrwał i służy nam do dziś.

czytaj dalej
Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego

Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego

Po kupnie Zakopanego, po ogromnym, finansowym wysiłku, zadłużeniu majątku kórnickiego – przyszło działać Władysławowi Zamoyskiemu na nowym, nieznanym terenie. W artykule poruszono kwestię, dlaczego hrabia Zamoyski nie skorzystał z możliwości, jakie stworzył fakt, że Zakopane rozwijało się w owych czasach jako popularny ośrodek turystyczny i spa.

czytaj dalej
Dobrawa – Matka Chrzestna Polski

Dobrawa – Matka Chrzestna Polski

Każdy z nas ma metrykę chrztu, gdzie w odpowiednich rubrykach stoi data, imię, imiona rodziców i rodziców chrzestnych. Podobną metrykę można by próbować wypełnić także dla całego kraju. W rubryce „imię” nie wpisalibyśmy jeszcze: Polska – bo nazwa taka nie była w X w. używana i najpewniej wcale nie istniała. Nie ma za to właściwie wątpliwości, kto stanąłby w charakterze matki chrzestnej – to książęca małżonka, czeska księżniczka Dobrawa. Nazywanie jej matką polskiego chrześcijaństwa nie jest zresztą niczym nowym.

czytaj dalej
Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski

Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski

Księżna Dobrawa – Matka Chrzestna Polski – to jedna z pierwszych rzeczywistych postaci naszej historii. Dzięki Niej odmienił się nie tylko świat naszych praojców … ale i nasz świat. Dobrawa jako “matka chrzestna” – to dla nas też idea …

czytaj dalej
18
6
2
4