Alfons Zgrzebniok – Śmiałek z Dziergowic

Historia, Wideo

„Komendant Rakoczy — Alfons Zgrzebniok — Śmiałek z Dziergowic” – dowódca Powstań Śląskich.

Alfons Zgrzebniok

(ur. 16 sierpnia 1891 w Dziergowicach, zm. 31 stycznia 1937 w Marcinkowicach k. Nowego Sącza)

Nauczyciel, działacz samorządowy, śląski działacz polityczny, komendant powstań śląskich, jeden z założycieli Związku Powstańców Śląskich, wicewojewoda białostocki.

Urodził się, jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Juliusza i Eleonory z domu Rakoczy. Edukację rozpoczął w szkole w rodzinnych Dziergowicach. Kontynuował naukę w Gimnazjum w Raciborzu. Dzięki świetnym wynikom w nauce, pomimo działalności w Kółku Polskim pozwolono mu przystąpić do matury, którą zdał celująco w 1909 r. Rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, od razu włączając się w działalność tajnej organizacji „Zet” zrzeszającej polskich studentów.

Powołanie w szeregi armii niemieckiej wraz z wybuchem I Wojny Światowej zmusza go do przerwania studiów. Walcząc na froncie, zachodnim awansuje do stopnia porucznika. Trzykrotnie ranny, zostaje zwolniony ze służby w 1917 r.

Po powrocie ze szpitala w Lipsku wraca do rodzinnych Dziergowic i rzuca się w wir działalności niepodległościowej. Wstępuje w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, przyjmując jako pseudonim nazwisko panieńskie matki – „Rakoczy”. Wkrótce zostaje komendantem powiatu kozielskiego, a w czerwcu 1919 r. zostaje Komendantem Głównym POW GŚl. i na jej czele dowodzi działaniami zbrojnymi I i II Powstania Śląskiego.

W III Powstaniu Śląskim Alfons Zgrzebniok kieruje Wydziałem Personalnym Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, a następnie służy w jej Wydziale III (operacyjnym) i jako doradca wojskowy przy sztabie I Dywizji Powstańczej.

Po podziale Śląska zostaje w 1923 r. nauczycielem gimnastyki w Gimnazjum w Wielkich Hajdukach. W lutym 1923 r. Zgrzebniok żeni się z Heleną Woźniak, pochodzącą ze śląskiej rodziny o głębokich tradycjach patriotycznych. Sama Helena była organizatorką Towarzystwa Polek, należała też do Towarzystwa Śpiewu im. Stanisława Wyspiańskiego. Braćmi Heleny byli, na trwale wpisani w historię III powstania: ks. Henryk Woźniak, kapelan pułku Fojkisa, ks. Karol Woźniak, dowódca batalionu szturmowego w tymże pułku, Fryderyk Woźniak ps. „King”, również dowódca batalionu powstańczego oraz ks. Wilhelm Woźniak, jedna z czołowych postaci wśród przywódców politycznych na Górnym Śląsku.

W 1927 r. wraca w szeregi Wojska Polskiego w stopniu kapitana i pełni funkcję kierownika referatu w Wydziale Wojskowym Komisariatu Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku. Po odwołaniu z placówki w Gdańsku z powodu niebezpieczeństwa zamachu na jego życie wyjeżdża na krótko do Warszawy, a po przejściu do cywila zostaje naczelnikiem Wydziału Pracy i Opieki Społecznej w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu.

W 1934 roku zostaje mianowany wicewojewodą białostockim. W tym czasie pełnił również liczne funkcje w organizacjach społecznych, głównie o charakterze wojskowym.

Alfons Zgrzebniok zmarł nagle 31 stycznia 1937 r. Został pochowany na cmentarzu w Rybniku, ponieważ jego rodzinne Dziergowice po podziale Śląska w 1922 r. pozostały nadal po stronie niemieckiej.

Film

Reportaż zrealizowany z okazji ogłoszenia roku 2017 – Rokiem Alfonsa Zgrzebnioka ps. Rakoczy w Województwie Opolskim
Patronat honorowy – Andrzej Buła marszałek województwa opolskiego

Polecane artykuły

Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej

Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej

Z okazji 100-nej rocznicy śmierci Jadwigi Zamoyskiej oraz z inspiracji Fundacji Zakłady Kórnickie, Sejm RP uhonorował ją tytułem Patronki Roku 2023. Z tej okazji powstał film dokumentalny „Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej” opowiadający historię jej życia oraz wspominający Cepculki – uczennice Szkoły Domowej Pracy Kobiet, którą stworzyła Zamoyska

czytaj dalej
Dzieci morza i wiatru

Dzieci morza i wiatru

Film dokumentalny opowiadający o najlepszych stadninach i ludziach hodujących konie kiedyś i współcześnie oraz o tym, jak pracować ze zwierzęciem, aby rozumiał jeźdźca i był jego przyjacielem.

czytaj dalej
Biała Dama z Kórnika

Biała Dama z Kórnika

Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka – wybitna przedstawicielka rodu Działyńskich, władającego Zamkiem w Kórniku, która w czasach ogólnego upadku gospodarczego Polski doprowadziła majątek kórnicki do rozkwitu.

czytaj dalej
Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie

Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie

Listopad i grudzień 1918 roku w Poznaniu i w Wielkopolsce to czas szczególny. Z jednej strony – to czas oczekiwania na decyzje polityczne, które miały zapaść na odległych salonach międzynarodowych. Z drugiej – czas gorączkowych przygotowań do odzyskania wolności we własny sposób. Nikt nie spodziewał się, że właśnie 27 grudnia 1918 roku sprawy przybiorą taki obrót.

czytaj dalej
Tytus hr Działyński

Tytus hr Działyński

Film prezentujący biografię jednego z najszlachetniejszych arystokratów Wielkopolski. Stworzył on specyficzny skarbiec kultury, który przetrwał i służy nam do dziś.

czytaj dalej
Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego

Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego

Po kupnie Zakopanego, po ogromnym, finansowym wysiłku, zadłużeniu majątku kórnickiego – przyszło działać Władysławowi Zamoyskiemu na nowym, nieznanym terenie. W artykule poruszono kwestię, dlaczego hrabia Zamoyski nie skorzystał z możliwości, jakie stworzył fakt, że Zakopane rozwijało się w owych czasach jako popularny ośrodek turystyczny i spa.

czytaj dalej
Dobrawa – Matka Chrzestna Polski

Dobrawa – Matka Chrzestna Polski

Każdy z nas ma metrykę chrztu, gdzie w odpowiednich rubrykach stoi data, imię, imiona rodziców i rodziców chrzestnych. Podobną metrykę można by próbować wypełnić także dla całego kraju. W rubryce „imię” nie wpisalibyśmy jeszcze: Polska – bo nazwa taka nie była w X w. używana i najpewniej wcale nie istniała. Nie ma za to właściwie wątpliwości, kto stanąłby w charakterze matki chrzestnej – to książęca małżonka, czeska księżniczka Dobrawa. Nazywanie jej matką polskiego chrześcijaństwa nie jest zresztą niczym nowym.

czytaj dalej
Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski

Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski

Księżna Dobrawa – Matka Chrzestna Polski – to jedna z pierwszych rzeczywistych postaci naszej historii. Dzięki Niej odmienił się nie tylko świat naszych praojców … ale i nasz świat. Dobrawa jako “matka chrzestna” – to dla nas też idea …

czytaj dalej
11
0
1
10