Alfons Zgrzebniok – Śmiałek z Dziergowic
„Komendant Rakoczy — Alfons Zgrzebniok — Śmiałek z Dziergowic” – dowódca Powstań Śląskich.
Alfons Zgrzebniok
(ur. 16 sierpnia 1891 w Dziergowicach, zm. 31 stycznia 1937 w Marcinkowicach k. Nowego Sącza)
Nauczyciel, działacz samorządowy, śląski działacz polityczny, komendant powstań śląskich, jeden z założycieli Związku Powstańców Śląskich, wicewojewoda białostocki.
Urodził się, jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Juliusza i Eleonory z domu Rakoczy. Edukację rozpoczął w szkole w rodzinnych Dziergowicach. Kontynuował naukę w Gimnazjum w Raciborzu. Dzięki świetnym wynikom w nauce, pomimo działalności w Kółku Polskim pozwolono mu przystąpić do matury, którą zdał celująco w 1909 r. Rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, od razu włączając się w działalność tajnej organizacji „Zet” zrzeszającej polskich studentów.
Powołanie w szeregi armii niemieckiej wraz z wybuchem I Wojny Światowej zmusza go do przerwania studiów. Walcząc na froncie, zachodnim awansuje do stopnia porucznika. Trzykrotnie ranny, zostaje zwolniony ze służby w 1917 r.
Po powrocie ze szpitala w Lipsku wraca do rodzinnych Dziergowic i rzuca się w wir działalności niepodległościowej. Wstępuje w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, przyjmując jako pseudonim nazwisko panieńskie matki – „Rakoczy”. Wkrótce zostaje komendantem powiatu kozielskiego, a w czerwcu 1919 r. zostaje Komendantem Głównym POW GŚl. i na jej czele dowodzi działaniami zbrojnymi I i II Powstania Śląskiego.
W III Powstaniu Śląskim Alfons Zgrzebniok kieruje Wydziałem Personalnym Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, a następnie służy w jej Wydziale III (operacyjnym) i jako doradca wojskowy przy sztabie I Dywizji Powstańczej.
Po podziale Śląska zostaje w 1923 r. nauczycielem gimnastyki w Gimnazjum w Wielkich Hajdukach. W lutym 1923 r. Zgrzebniok żeni się z Heleną Woźniak, pochodzącą ze śląskiej rodziny o głębokich tradycjach patriotycznych. Sama Helena była organizatorką Towarzystwa Polek, należała też do Towarzystwa Śpiewu im. Stanisława Wyspiańskiego. Braćmi Heleny byli, na trwale wpisani w historię III powstania: ks. Henryk Woźniak, kapelan pułku Fojkisa, ks. Karol Woźniak, dowódca batalionu szturmowego w tymże pułku, Fryderyk Woźniak ps. „King”, również dowódca batalionu powstańczego oraz ks. Wilhelm Woźniak, jedna z czołowych postaci wśród przywódców politycznych na Górnym Śląsku.
W 1927 r. wraca w szeregi Wojska Polskiego w stopniu kapitana i pełni funkcję kierownika referatu w Wydziale Wojskowym Komisariatu Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku. Po odwołaniu z placówki w Gdańsku z powodu niebezpieczeństwa zamachu na jego życie wyjeżdża na krótko do Warszawy, a po przejściu do cywila zostaje naczelnikiem Wydziału Pracy i Opieki Społecznej w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu.
W 1934 roku zostaje mianowany wicewojewodą białostockim. W tym czasie pełnił również liczne funkcje w organizacjach społecznych, głównie o charakterze wojskowym.
Alfons Zgrzebniok zmarł nagle 31 stycznia 1937 r. Został pochowany na cmentarzu w Rybniku, ponieważ jego rodzinne Dziergowice po podziale Śląska w 1922 r. pozostały nadal po stronie niemieckiej.
Powiązane treści:
- Komendant „Rakoczy” – Dowódca Powstań Śląskich — plansze z wystawy z okazji ogłoszenia roku 2017 — Rokiem Alfonsa Zgrzebnioka ps. Rakoczy w Województwie Opolskim
- Mieczysław Paluch — Człowiek, Powstaniec, Dowódca — Powstanie Wielkopolskie, Powstania Śląskie, Wyspa Wężów – film dokumentalno – biograficzny
- Zdobycie Ławicy – film dokumentalny
- Przysięga Armii Wielkopolskiej
Polecane artykuły
Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej
Z okazji 100-nej rocznicy śmierci Jadwigi Zamoyskiej oraz z inspiracji Fundacji Zakłady Kórnickie, Sejm RP uhonorował ją tytułem Patronki Roku 2023. Z tej okazji powstał film dokumentalny „Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej” opowiadający historię jej życia oraz wspominający Cepculki – uczennice Szkoły Domowej Pracy Kobiet, którą stworzyła Zamoyska
Dzieci morza i wiatru
Film dokumentalny opowiadający o najlepszych stadninach i ludziach hodujących konie kiedyś i współcześnie oraz o tym, jak pracować ze zwierzęciem, aby rozumiał jeźdźca i był jego przyjacielem.
Klejnoty Jadwigi Zamoyskiej
Jadwiga Zamoyska – Patronka Roku 2023 – założycielka Szkoły Domowej Pracy Kobiet, współtwórczyni Fundacji Zakłady Kórnickie
Biała Dama z Kórnika
Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka – wybitna przedstawicielka rodu Działyńskich, władającego Zamkiem w Kórniku, która w czasach ogólnego upadku gospodarczego Polski doprowadziła majątek kórnicki do rozkwitu.
Okruchy wspomnień – Żydzi w Kórniku
Reportaż oparty na wspomnieniach jednego z byłych mieszkańców o społeczności żydowskiej zamieszkującej Kórnik pod Poznaniem
Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie
Listopad i grudzień 1918 roku w Poznaniu i w Wielkopolsce to czas szczególny. Z jednej strony – to czas oczekiwania na decyzje polityczne, które miały zapaść na odległych salonach międzynarodowych. Z drugiej – czas gorączkowych przygotowań do odzyskania wolności we własny sposób. Nikt nie spodziewał się, że właśnie 27 grudnia 1918 roku sprawy przybiorą taki obrót.
Zamach na Ratusz – 13 listopada 1918 roku w Poznaniu – wspomnienie
Dziwny hrabia, czy niezwykły i wielki człowiek?
Władysław hr. Zamoyski – na pewno prawdziwy polski arystokrata – szlachcic, do pewnego stopnia niezrozumiały dla niektórych mu współczesnych, ale jednocześnie podziwiany przez wielu do dziś.
Tytus hr Działyński
Film prezentujący biografię jednego z najszlachetniejszych arystokratów Wielkopolski. Stworzył on specyficzny skarbiec kultury, który przetrwał i służy nam do dziś.
Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego
Po kupnie Zakopanego, po ogromnym, finansowym wysiłku, zadłużeniu majątku kórnickiego – przyszło działać Władysławowi Zamoyskiemu na nowym, nieznanym terenie. W artykule poruszono kwestię, dlaczego hrabia Zamoyski nie skorzystał z możliwości, jakie stworzył fakt, że Zakopane rozwijało się w owych czasach jako popularny ośrodek turystyczny i spa.
Dobrawa – Matka Chrzestna Polski
Każdy z nas ma metrykę chrztu, gdzie w odpowiednich rubrykach stoi data, imię, imiona rodziców i rodziców chrzestnych. Podobną metrykę można by próbować wypełnić także dla całego kraju. W rubryce „imię” nie wpisalibyśmy jeszcze: Polska – bo nazwa taka nie była w X w. używana i najpewniej wcale nie istniała. Nie ma za to właściwie wątpliwości, kto stanąłby w charakterze matki chrzestnej – to książęca małżonka, czeska księżniczka Dobrawa. Nazywanie jej matką polskiego chrześcijaństwa nie jest zresztą niczym nowym.
Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski
Księżna Dobrawa – Matka Chrzestna Polski – to jedna z pierwszych rzeczywistych postaci naszej historii. Dzięki Niej odmienił się nie tylko świat naszych praojców … ale i nasz świat. Dobrawa jako “matka chrzestna” – to dla nas też idea …