Władysław hr. Zamoyski – Pan z Wielkopolski – władca Tatr
Dokument historyczny, przypominający postać wielkiego patrioty z nizin, który całym sercem ukochał Tatry i dzięki któremu możemy cieszyć się polskim Morskim Okiem.
Władysław Zamoyski
(hrabia herbu Jelita – ur. 18 listopada 1853 w Paryżu, zm. 3 października 1924 w Kórniku – polski działacz społeczny, fundator Zakładów Kórnickich)
Władysław hrabia Zamoyski — wielkopolski szlachcic, urodziny i kształcony w Paryżu. Odziedziczył majątek w Kórniku koło Poznania. Wygnany z własnego domu, osiadł w Zakopanem. Tam odkupił Morskie Oko. Po swojemu czekał i walczył – o niepodległą Ojczyznę. W testamencie cały swój majątek przekazał Narodowi Polskiemu.
Zamoyski napisał kiedyś w jednym z listów – „Majątku, jaki mi Bóg w ręce oddał, nigdym nie uważał za własność moją, lecz za własność Polski, w czasowem mojem posiadaniu; własność, z której mi uronić niczego nie wolno, która Ojczyźnie jedynie, a nie mnie ma służyć.
Na potrzeby moje osobiste nigdym z Kórnika centa nie wziął. Na zbytki żadne, nigdym sobie nie pozwalał. Odmawiałem sobie wszystkiego, co mi się nie wydawało wprost niezbędnem. Ale gdzie sądziłem, że sprawa tego wymaga, wysiłków nie szczędziłem.
Jedno miałem pragnienie gorące, by wysiłki były skuteczne, a pomoc dana zmarnowaną nie została. Nie chodzi tu o mnie, boć mnie niewiele potrzeba, ale o krzywdę wyrządzoną sprawie publicznej, której służy i służyć ma wszystko, czem rozporządzam”.
Istnieją pośród nas ludzie nadzwyczajni. Dowodem na to, jest właśnie życie Władysława hr. Zamoyskiego.
Był wnukiem Tytusa Działyńskiego. Od syna Tytusa — Jana Działyńskiego dostał majątek kórnicki. Był też właścicielem miejsca, które za dawnych czasów zwane było „Państwem Zakopane”. Teren ten obejmował 1/3 dzisiejszych Tatr polskich, Kuźnice, wszystko powyżej Zakopanego, obszary wokół i wewnątrz miasta, dolinę Kościeliską … Kupił majątek ten na licytacji, jako „stertę kamieni” ogołoconych z drzew, bo też nikt inny tego wszystkiego nie chciał. Zamoyski ryzykował wiele, bo ci, co chcieli kupić, to jedynie po to, by wyzyskać do reszty ludzi, lasy na papier, a kamień na tłuczeń …
Zamoyski uratował więc Tatry przed zniszczeniem. Zaprowadził ład i kulturę tam, gdzie jej brakowało. Sadził lasy, zbudował kolej, kilka szkół, wodociągi, elektrownię … Miał udziały w prawie każdym przedsięwzięciu umożliwiającym rozwój polskiej „góralszyzny” W tamtych czasach właśnie, tworzyła się i hartowała, ta specyficzna i polska kultura, wszystkim bliska, choć jakaś pierwotna i jakby współczesna zarazem.
Gdyby nie wpływy „z dworu”, jak mówili miejscowi, tak dynamiczny i wielowymiarowy rozwój tego miejsca, nie mógłby się zdarzyć. Morskie Oko też byłoby dziś prawdopodobnie słowackie jak Spiż, gdyby nie upór i zaangażowanie Zamoyskiego.
W Kórniku nieczęsto bywał, bo wyrzucony z Prus, jako obywatel innego kraju, mieszkać w swoim domu nie mógł. Majątek wielkopolski pomnożył jednak, skarby kórnickie zachował. Miał „głowę do interesów”, ogromną pracowitość, obowiązkowość, szczęście w przedsięwzięciach i wiarę w Boga i możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości. Temu też poświęcił to, co – osobiste, towarzyskie i zawodowe.
Na koniec życia – gdy Polska już była niepodległą – założył Fundację i przekazał wszystko – swój Kórnik i swoje Tatry z Zakopanem – nam – wszystkim Polakom.
W taki sposób zniknąwszy z kart historii — Działyńscy herbu Ogończyk oraz jedna linia Zamoyskich — potężnym dziełem wielkiej wartości, odkupić pragnęła, choć część tego, co ich przodkowie zatracili. Ci okazali się prawdziwą szlachtą. O Nich, o Takich nam — współcześnie żyjącym, zapominać nie wolno.
W filmie występują:
prof. Andrzej Kwilecki – UAM, prof. Kazimierz Karolczak – Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, prof. Stanisław Hodorowicz, dr Wanda Karkucińska – Biblioteka Kórnicka PAN, Mirosław Kwieciński – Biblioteka Kórnicka PAN, dr Danuta Płygawko – UAM, dr Jerzy Roszkowski – Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, dr Marcin Guzik – Tatrzański Park Narodowy, Piotr Bąk – Klub im. Władysława Zamoyskiego w Zakopanem, Tomasz Dziadoń – Tatrzański Park Narodowy, S. Ambrozja Anna Stelmach – ZSAPU Pustelnia Św. Alberta na Kalatówkach, Teresa Grończak, Maria Wójcik
W filmie wykorzystano:
- materiały archiwalne ze zbiorów:
Biblioteki Kórnickiej PAN - muzykę ze zbiorów:
Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu
Film
Galeria
Film dofinansowany przez:
Polecane artykuły
Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej
Z okazji 100-nej rocznicy śmierci Jadwigi Zamoyskiej oraz z inspiracji Fundacji Zakłady Kórnickie, Sejm RP uhonorował ją tytułem Patronki Roku 2023. Z tej okazji powstał film dokumentalny „Jadwiga Zamoyska – Skarby Generałowej” opowiadający historię jej życia oraz wspominający Cepculki – uczennice Szkoły Domowej Pracy Kobiet, którą stworzyła Zamoyska
Dzieci morza i wiatru
Film dokumentalny opowiadający o najlepszych stadninach i ludziach hodujących konie kiedyś i współcześnie oraz o tym, jak pracować ze zwierzęciem, aby rozumiał jeźdźca i był jego przyjacielem.
Klejnoty Jadwigi Zamoyskiej
Jadwiga Zamoyska – Patronka Roku 2023 – założycielka Szkoły Domowej Pracy Kobiet, współtwórczyni Fundacji Zakłady Kórnickie
Biała Dama z Kórnika
Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka – wybitna przedstawicielka rodu Działyńskich, władającego Zamkiem w Kórniku, która w czasach ogólnego upadku gospodarczego Polski doprowadziła majątek kórnicki do rozkwitu.
Okruchy wspomnień – Żydzi w Kórniku
Reportaż oparty na wspomnieniach jednego z byłych mieszkańców o społeczności żydowskiej zamieszkującej Kórnik pod Poznaniem
Wybuch Powstania Wielkopolskiego – 27 grudnia 1918 roku – wspomnienie
Listopad i grudzień 1918 roku w Poznaniu i w Wielkopolsce to czas szczególny. Z jednej strony – to czas oczekiwania na decyzje polityczne, które miały zapaść na odległych salonach międzynarodowych. Z drugiej – czas gorączkowych przygotowań do odzyskania wolności we własny sposób. Nikt nie spodziewał się, że właśnie 27 grudnia 1918 roku sprawy przybiorą taki obrót.
Zamach na Ratusz – 13 listopada 1918 roku w Poznaniu – wspomnienie
Dziwny hrabia, czy niezwykły i wielki człowiek?
Władysław hr. Zamoyski – na pewno prawdziwy polski arystokrata – szlachcic, do pewnego stopnia niezrozumiały dla niektórych mu współczesnych, ale jednocześnie podziwiany przez wielu do dziś.
Tytus hr Działyński
Film prezentujący biografię jednego z najszlachetniejszych arystokratów Wielkopolski. Stworzył on specyficzny skarbiec kultury, który przetrwał i służy nam do dziś.
Trudne początki – aktywność gospodarcza W.Zamoyskiego
Po kupnie Zakopanego, po ogromnym, finansowym wysiłku, zadłużeniu majątku kórnickiego – przyszło działać Władysławowi Zamoyskiemu na nowym, nieznanym terenie. W artykule poruszono kwestię, dlaczego hrabia Zamoyski nie skorzystał z możliwości, jakie stworzył fakt, że Zakopane rozwijało się w owych czasach jako popularny ośrodek turystyczny i spa.
Dobrawa – Matka Chrzestna Polski
Każdy z nas ma metrykę chrztu, gdzie w odpowiednich rubrykach stoi data, imię, imiona rodziców i rodziców chrzestnych. Podobną metrykę można by próbować wypełnić także dla całego kraju. W rubryce „imię” nie wpisalibyśmy jeszcze: Polska – bo nazwa taka nie była w X w. używana i najpewniej wcale nie istniała. Nie ma za to właściwie wątpliwości, kto stanąłby w charakterze matki chrzestnej – to książęca małżonka, czeska księżniczka Dobrawa. Nazywanie jej matką polskiego chrześcijaństwa nie jest zresztą niczym nowym.
Refleksje w 1050 rocznicę Chrztu Polski
Księżna Dobrawa – Matka Chrzestna Polski – to jedna z pierwszych rzeczywistych postaci naszej historii. Dzięki Niej odmienił się nie tylko świat naszych praojców … ale i nasz świat. Dobrawa jako “matka chrzestna” – to dla nas też idea …