Obraz kupił Edward Aleksander Raczyński z Rogalina, by dzieło Mistrza, pełniło zadaną mu rolę, w Wielkopolsce. Zasadniczo w obrazie malarskim, możemy doszukać się trzech warstw, z których – każda na swój sposób – ma moc oddziaływania na oglądającego: – pierwszą, jest ta, która narzuca nam się wzrokowo i wprost – jest to warstwa świata przedstawionego; – kolejną jest ta, która skrywa się pod plastyczną formą, a oddziałuje na nas, wywołując różnego rodzaju emocje. Warstwa ta, wprawia nas – patrzących na obraz – w stan, dzięki któremu odczytujemy nowe sensy obserwowanego „świata przedstawionego”. Sensy te, nie są nam dane wprost, tylko odczytujemy je, poprzez przeżywane właśnie emocje, które wzbudziły kształty, barwy, ich rozmaite układy w przestrzeni oraz zrozumiałe przedstawienia sytuacji i treści intelektualnych; – w końcu – docieramy do warstwy wartości estetycznych, które ujawniają się poprzez specjalny rodzaj wzruszenia. Wzruszenie takie, ludzie przeżywają tylko w sytuacjach, w których mają jasno i wyraźnie do czynienia z wartościami najwyższej miary – z prawdą, dobrem lub pięknem. Jest to wzruszenie, które nie jest tożsame z emocjami, które powoduje świat przedstawiony na obrazie. Wzruszenie to, jest wynikiem refleksji, że „określony Ja, jako oglądający dzieło sztuki”, uczestniczę w czymś, co jest rzeczywiste i jednocześnie wyjątkowe. Przeżywając to „własne patrzenie na namalowany świat przestawiony”, w pełni artystycznego i intelektualnego wyrazu, odczuwam: fizycznie dreszcz, psychicznie satysfakcję oraz chęć (umiłowanie) dokonania w sobie doskonalącej przemiany, siebie i swojego życia, bo jestem w obliczu dobra, prawdy, piękna, – jako wartości nadrzędnych, a objawiających mi się, w trakcie serii przeżyć, podczas obserwacji dzieła. Poznawaniu dzieła, towarzyszą jeszcze przeżycia innej miary, jak podziw nad pięknem postaci, kształtów, barw, skomplikowaniem figur, odwzorowaniem osób itd. Jest to refleksja nad umiejętnościami twórcy, nad warsztatem, nad techniką artystyczną …  przeżycia te stają wyraźnie przed nami, jako wtórne, jako kolejne – niejako – w procesie bezpośredniego kontaktu z dziełem malarskim.   Matejko malując swoje, wielkie obrazy historyczne, chciał dodatkowo jakby ogarnąć nas przestrzenią, przytłoczyć gmatwaniną postaci, ich wielkością i wyrazistością. Chciał jak najbardziej odsunąć nas od refleksji nad formalną jakością malowidła, a skoncentrować na narzucających się treściach. Matejko zaprasza oglądającego do wnętrza obrazu, bo tam jest „duch”, tam są określone wartości. Chciał, by jego obrazy oddziaływały na wszystkich, nie tylko na tych, co są znawcami malarstwa. Rozumiał to i szanował Edward Aleksander Raczyński i kupił, krytykowany przez znawców, obraz do swojej kolekcji, budując równocześnie dla niego specjalną galerię. Miała to być świątynia Polskości, której „obrazem ołtarzowym” stała się „Dziewica Orleańska” w otoczeniu dzieł najważniejszych ówcześnie malarzy Polaków. My podjęliśmy się realizacji filmu, ponieważ Muzeum Narodowe w Poznaniu zdecydowało o konserwacji Tego obrazu. Dla sztuki, dla dzieła, dla wszystkich miłośników malarstwa, jest to zawsze wielkie wydarzenie. W toku prac konserwatorskich obraz odkrywany jest jakby od nowa. Zwykle w trakcie badań przygotowawczych, dowiadujemy się wielu szczegółów nieznanych wcześniej … skrytych często, nawet przez samym twórcą. Tak też było z „Dziewicą Orleańską”. „Gdyby Matejko wiedział to wszystko, co dziś wiemy o obrazie, na pewno namalowałby go inaczej …” – czy lepiej? na to, z pewnością, nie ma odpowiedzi.    Przewodnikami w tym świecie, w trakcie konserwacji, byli pracownicy Muzeum Narodowego oraz przede wszystkim, państwo Dybalscy – para konserwatorów, którzy by odnowić szatę malarską dzieła, musieli odtworzyć myśli, przeżycia, technikę i … stan ducha Matejki malującego To – Tak wielkie i nielicznym znane dzieło. Informacje o tym, co wiedział autor, a czego nawet nie mógł się domyślać, nie zawsze pomagały w odnajdywaniu rozwiązań różnych kwestii artystycznych, – bo przecież trzeba było dziś odrestaurować, „odmalować” obraz tak, jak zrobiłby to sam Matejko, gdyby dano mu taką możliwość. On nie wiedział, że po jakimś czasie obraz tak będzie wyglądał, … że pojawią się spękania, czasem uniemożliwiające rozpoznanie szczegółów … W czasie konserwacji pojawiało się często pytanie – naprawiać, czy utrwalać to, co czas dopowiedział. Momentami okazywało się, że wiele zmian spowodowanych było jednak złą konserwacją obrazu w latach wcześniejszych, niekiedy błędami w doborze materiałów, nawet przez samego twórcę. Były też konsekwencje przypadkowych zdarzeń, zupełnie niezwiązanych z dziełem czy jego historią. Wiele, więc zmian należało usunąć. Koniecznie zaś, starać się zostawić zamysł i zamiary artysty, z jego wiedzą, jego techniką, treścią i intencją … nawet z jego niedołężnościami, które przytrafiły się w okresie pracy. Wszystko to, konserwatorzy musieli zrobić tak, by poprawki były niezauważalne z miejsca predestynowanego do odbioru całości dzieła.   Długotrwała i precyzyjna była to praca – jednakże satysfakcjonująca i ciekawa. Efektem jest obraz odrestaurowany, zakonserwowany, „jak nowy???” czy tylko, by znów cieszyć oczy w Galerii Rogalińskiej? A może i dziś, trzeba by mu przypisać inne znaczenie, nowy wymiar oddziaływania? Co dziś, poprzez „Dziewicę Orleańską” powiedziałby do nas Jan Matejko? … niedyskutowany Mistrz i prawdziwy Polak.